Het Mondriaan Editieproject

Inhoud 

Het doel van het Mondriaan Editieproject is de wetenschappelijke ontsluiting van alle brieven en theoretische geschriften van Piet Mondriaan. Het Mondriaan Editieproject is toegankelijk via het speciaal hiervoor ontwikkelde editieplatform op www.mondrianpapers.org. In RKDimages zullen op termijn naar relevante brieven worden per kunstwerk- en fotorecord aangevuld, zodat de brieven en theoretische geschriften op meerdere manieren toegankelijk worden gemaakt. Vanuit de editie worden er koppelingen aangemaakt naar de kunstwerken van Mondriaan in RKDimages, zodat altijd de meest actuele informatie per kunstwerk beschikbaar is.  

Het Mondriaan Editieproject 

Piet Mondriaan (1872-1944) behoort tot de belangrijkste kunstenaars van de twintigste eeuw. Hij speelde een vooraanstaande rol in de ontwikkeling van realistische naar abstracte kunst en maakte deel uit van avant-garde netwerken in Amsterdam (1892-1911 / 1914-1919), Parijs (1912-1914 / 1919-1938), Londen (1938-1940) en New York (1940-1944). Zijn werk is een ijkpunt in de kunstgeschiedenis, waarmee Mondriaan invloed heeft gehad op tal van andere terreinen, zoals architectuur, mode, vormgeving en typografie. Gedurende zijn leven was het schrijven van brieven voor hem een van de voornaamste manieren om te communiceren. Hij moet vele duizenden brieven, briefkaarten en telegrammen hebben gestuurd aan familieleden, collega’s, mecenassen, conservatoren, verzamelaars en vrienden. Daarvan zijn er ruim 1.700 bewaard gebleven, waarvan meer dan 700 in de collectie van het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. De brieven bieden een nog grotendeels onbekende blik in het persoonlijke leven van de kunstenaar en vormen een onschatbare bron van informatie over zijn tijd, oeuvre, opvattingen en netwerk. Behalve door middel van brieven, droeg Mondriaan zijn ideeën uit via tientallen theoretische teksten, waarin hij zijn vooruitstrevende artistieke en maatschappelijke idealen onder woorden bracht. Deze artikelen verschenen in Europese en Amerikaanse avant-gardetijdschriften en – boeken zoals De Stijl, Bauhausbücher, ABC Beiträge zum Bauen, Cercle et Carré en Transition. Zijn nalatenschap bevat tevens teksten die tijdens Mondriaans leven ongepubliceerd zijn gebleven.  

Project 

Het Mondriaan Editieproject loopt sinds begin 2015 en is een samenwerking van het RKD en het Huygens Instituut, waarbij de partners vanuit respectievelijk de (kunst)historische en de editiewetenschappelijke expertise bijdragen aan de realisatie van het project. Daarnaast werken RKD en Huygens samen met partners in binnen- en buitenland, waaronder het Kunstmuseum Den Haag, waar wereldwijd de grootste collectie van kunstwerken van Mondriaan wordt bewaard en getoond.  

Fondsen 

Het eerste deel van het Mondriaan Editieproject is mede mogelijk gemaakt dankzij financiële steun van het Gieskes Strijbis Fonds en de International Music and Art Foundation. Daarnaast droegen ook andere instellingen, waaronder de Gemeente Den Haag, Stichting Dioraphte, Virtutis Opus en het Jaap Harten Fonds bij aan de editie. Kijk voor meer informatie op www.mondrianpapers.org. Voor het vervolg van het project wordt nieuwe financiële steun gezocht.

Toelichting 

doel van het Mondriaan Editieproject is de online publicatie van de complete correspondentie en theoretische geschriften van Piet Mondriaan in de oorspronkelijke taal en voorzien van een Engelse vertaling. Zowel de brieven als de theoretische teksten worden geannoteerd en geïllustreerd gepubliceerd, waarbij het uitgangspunt is om de kenniskloof tussen schrijver en lezer te overbruggen. Parallel aan het Mondriaan Editieproject is het volledige oeuvre van Mondriaan ontsloten in RKDimages zodat de lezer door middel van deeplinks afbeeldingen en beschrijvingen van zijn kunstwerken kan raadplegen. Het voorbereidende onderzoek naar Mondriaans correspondentie resulteerde begin 2023 bovendien in het boek Mondriaan en fotografie. De kunstenaar in beeld, waarin alle portret- en atelierfoto’s van Mondriaan zijn samengebracht.  
Begin 2024 verschenen de meer dan 330 brieven uit de jaren 1892 tot juni 1919. Deze brieven van en aan Mondriaan beslaan de studietijd van de kunstenaar, zijn eerste Parijse periode (1912-1914) en de jaren daaropvolgend, waarin Mondriaan cruciale stappen zetten in de overgang van figuratieve naar abstracte kunst. Ook Mondriaans eerste, in De Stijl gepubliceerde theoretische teksten – De Nieuwe Beelding in de Schilderkunst, de Dialoog van de Nieuwe Beelding en Manifest I van De Stijl - maken deel uit van deze publicatie. Na 2024 zal de editie worden aangevuld met de overige brieven, die in overzichtelijke delen zullen worden bewerkt en gepubliceerd. 

Het eerste deel van The Mondrian Papers is een state-of-the-art digitale editie en bevat tal van nieuwe zoekmogelijkheden. Het eerste deel van The Mondrian Papers biedt een breed beeld op Mondriaans vroege, Nederlandse netwerk en bevat vele honderden personen en tientallen kunstwerken die zijn ontsloten via de annotaties bij de brieven. Het Nederlandse kunstklimaat uit de jaren 1895-1919 en de positie die Mondriaan daarin speelde komen uitgebreid aan bod, evenals Mondriaans eerste Parijse periode (1912-juli 1914).